Trójglicerydy – cisi bohaterowie lipidogramu, którzy potrafią namieszać
Trójglicerydy to cząsteczki tłuszczu, niezbędne dla energii. Ich nadmiar staje się jednak kłopotliwy. Jakie są normy i co robić, gdy wyniki badań budzą niepokój? Sprawdź, co na ten temat mówi nauka i jak świadomie zadbać o swoje zdrowie.
bie oraz tkance tłuszczowej.
Czym właściwie są trójglicerydy?
Trójglicerydy, określane w skrócie jako TG, to organiczne związki chemiczne należące do lipidów, czyli tłuszczów. Stanowią one główny składnik tkanki tłuszczowej u ludzi i zwierząt, będąc jednocześnie kluczowym magazynem energii dla organizmu. Powstają w wątrobie z kwasów tłuszczowych oraz z nadmiaru węglowodanów, które nie zostały natychmiast wykorzystane do produkcji energii. Po posiłku ich poziom we krwi naturalnie wzrasta, ponieważ organizm transportuje je do komórek, gdzie zostaną zmagazynowane na później. Problem pojawia się, gdy ich stężenie jest stale podwyższone.
Rola trójglicerydów w organizmie
Podstawową funkcją tych lipidów jest dostarczanie paliwa dla komórek. Kiedy organizm potrzebuje energii między posiłkami, hormony uwalniają zmagazynowane trójglicerydy z tkanki tłuszczowej. Następnie są one transportowane do wątroby, gdzie ulegają przekształceniu w energię dostępną dla mięśni i innych tkanek. Krążą we krwi w postaci lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL). Ich prawidłowy poziom jest więc niezbędny do funkcjonowania, jednak chroniczny nadmiar prowadzi do zaburzeń metabolicznych i zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, stając się cichym zagrożeniem.
Przyczyny podwyższonych trójglicerydów
Hipertriglicerydemia, czyli stan podwyższonego stężenia trójglicerydów, może mieć różnorodne podłoże. Najczęściej wynika ze stylu życia – diety bogatej w cukry proste, tłuszcze nasycone i trans, a także z regularnego spożywania alkoholu. Nadmierna masa ciała, zwłaszcza otyłość brzuszna, oraz niska aktywność fizyczna również odgrywają istotną rolę. Inne przyczyny to czynniki genetyczne, niektóre choroby, takie jak niedoczynność tarczycy, cukrzyca typu 2, zespół metaboliczny czy choroby nerek. Stosowanie pewnych leków, np. niektórych diuretyków czy sterydów, także może wpływać na wzrost ich poziomu.
Wysokie trójglicerydy a samopoczucie
Zwykle podwyższone stężenie tych lipidów nie daje specyficznych objawów i właśnie dlatego warto regularnie badać ich poziom. Taki stan, zwany hipertriglicerydemią, jest najczęściej wykrywany przypadkowo podczas rutynowych badań krwi. Brak wyraźnych sygnałów ostrzegawczych sprawia, że wiele osób może nie zdawać sobie sprawy z istniejącego zagrożenia dla zdrowia, jakim są wysokie trójglicerydy. Regularne monitorowanie lipidogramu pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowości i podjęcie odpowiednich kroków, zanim problem stanie się poważniejszy.
Trójglicerydy – norma poziomu we krwi
U osób dorosłych norma na trójglicerydy we krwi wynosi do 150 mg/dl. Podwyższone poziomy oznaczają hipertrójglicerydemię łagodną, umiarkowaną, ciężką i bardzo ciężką – w zależności od stężenia we krwi.
| Stężenie trójglicerydów we krwi na czczo | Wynik |
| <150 mg/dL | Prawidłowy |
| 150 to 499 mg/dL | Umiarkowana hipertriglicerydemia |
| 500 to 999 mg/dL | Umiarkowana lub ciężka hipertriglicerydemia |
| ≥1000 mg/dL | Ciężka hipertriglicerydemia |
Poziom trójglicerydów ponad 200 mg/dL zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak miażdżyca, zawał serca. Z kolei ciężka hipertriglicerydemia ≥1000 mg/dL jest ważnym czynnikiem ryzyka ostrego zapalenia trzustki, dlatego w takich przypadkach niezbędne jest niezwłoczne podjęcie leczenia nadmiaru trójglicerydów.
Jak obniżyć wysokie trójglicerydy?
O leczeniu farmakologicznym hipertriglicerydemii zawsze decyduje lekarz. Konsultacja jest kluczowa, ponieważ podwyższone trójglicerydy mogą być objawem innej choroby, którą należy leczyć w pierwszej kolejności. Jeśli jednak wyniki badań wskazują na nieprawidłowy poziom, warto przyjrzeć się diecie, masie ciała i trybowi życia. Wprowadzenie zmian w tych obszarach może okazać się niezwykle skuteczne w normalizacji wyników i stanowi fundament terapii, często pozwalający uniknąć lub uzupełnić leczenie farmakologiczne.
Dieta przy hipertriglicerydemii – kluczowe zasady
Pierwszym krokiem jest rewizja spożycia cukrów prostych. Słodzone napoje, słodycze i produkty bazujące na białej mące powinny zostać mocno ograniczone, ponieważ stymulują produkcję trójglicerydów w wątrobie. Szczególnie dotyczy to fruktozy w syropie glukozowo-fruktozowym. Warto bazować na diecie o niskim indeksie glikemicznym, która ogranicza skoki glukozy i insuliny. Co do owoców, osoby z wynikiem do 1000 mg/dl mogą spożywać 2-3 porcje dziennie, preferując całe owoce zamiast soków. Pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa i strączki to podstawa jadłospisu.
Jakość i ilość tłuszczu w diecie
Jakość tłuszczu ma fundamentalne znaczenie. W diecie na trójglicerydy powinny dominować nienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza omega-3, obecne w tłustych rybach morskich, oleju rzepakowym, siemieniu lnianym i orzechach włoskich. Zaleca się spożywanie ryb dwa razy w tygodniu. Należy ograniczyć tłuszcze nasycone (tłuste mięsa, pełnotłusty nabiał) oraz wyeliminować tłuszcze trans (fast food, wyroby cukiernicze). W ciężkiej hipertriglicerydemii (powyżej 1000 mg/dl) konieczne bywa drastyczne ograniczenie tłuszczu w diecie nawet do 10-15% dziennej kaloryczności, co ustala lekarz.
Białko i aktywność fizyczna
Redukcja masy ciała jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na obniżenie poziomu trójglicerydów – utrata 5-10% wagi może zmniejszyć ich stężenie nawet o 20%. Aby to osiągnąć, kluczowa jest regularna aktywność fizyczna, np. 30 minut umiarkowanego wysiłku przez większość dni tygodnia. Wsparcie stanowi też odpowiednia ilość białka w diecie (ok. 1,4 g na kg masy ciała), która zwiększa uczucie sytości i pomaga w utrzymaniu masy mięśniowej podczas odchudzania. Połączenie tych trzech elementów tworzy solidną strategię walki z wysokim poziomem lipidów.
